Sarcoidosis disease: ਸਰਕੋਇਡੋਸਿਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ, ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ, ਚਮੜੀ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੰਢ ਜਾਂ ਨੋਡਿਊਲ (ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ) ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਖਾਂਸੀ, ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਅਤੇ ਲਾਲੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੇਸ ਆਪਣੇ ਆਪ ਜਾਂ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਹਨ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਕੀ ਹੈ?
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੰਢਾਂ ਜਾਂ ਨੋਡਿਊਲ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ , ਜਿਸ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾਸ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਜਾਂ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ, ਅੱਖਾਂ ਜਾਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਲੱਛਣ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਗ੍ਰੈਨੁਲੋਮਾ ਕੀ ਹੈ?
ਗ੍ਰੈਨੁਲੋਮਾ ਤੁਹਾਡੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੋਜਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਰਕਤਾਣੂਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ “ਕੰਧਾਂ ਬੰਦ” ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ (ਸੰਘਣੀ) ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਗੰਢੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ (Sarcoidosis disease) ਕਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਾਰਕੋਇਡੋਸਿਸ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਪਹਿਲੀ-ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ (ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਬੱਚੇ ਜਾਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ) ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਹ ਹੈ।
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਕਿੰਨਾ ਆਮ ਹੈ ?
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਬਿਮਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ 200,000 ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇਸ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਕਾਰਨ
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?
ਸਰਕੋਇਡੋਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਕਿੱਥੇ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸਾਰਕੋਇਡੋਸਿਸ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ, ਅੱਖਾਂ, ਜੋੜਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਜਾਂ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਆਮ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣ
ਬੁਖ਼ਾਰ.
ਥਕਾਵਟ .
ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ .
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀ।
ਰਾਤ ਨੂੰ ਪਸੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸੁੱਜੇ ਹੋਏ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ .
ਅਸਪਸ਼ਟ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣਾ .
ਗੁਰਦੇ ਪੱਥਰ.
ਤੁਹਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਖੰਘ
ਸਾਹ ਦੀ ਤਕਲੀਫ (ਦਿਸਪਨੀਆ) ।
ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ .
ਘਬਰਾਹਟ
ਤੁਹਾਡੀ ਅੱਖ ਵਿੱਚ sarcoidosis ਦੇ ਲੱਛਣ
ਧੁੰਦਲੀ ਨਜ਼ਰ ਜਾਂ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ( ਆਪਟਿਕ ਨਿਊਰਾਈਟਿਸ )।
ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਦਰਦ.
ਲਾਲ ਜਾਂ ਸੁੱਜੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ( ਯੂਵੀਟਿਸ ਜਾਂ ਕੰਨਜਕਟਿਵਾਇਟਿਸ )।
ਰੋਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ.
ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ ਦੇ sarcoidosis ਦੇ ਲੱਛਣ
ਦਾਗ ਜਾਂ ਟੈਟੂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਾਧਾ।
ਚਮੜੀ ਦੇ ਹਲਕੇ ਜਾਂ ਕਾਲੇ ਧੱਬੇ।
ਤੁਹਾਡੇ ਨੱਕ ਜਾਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਉੱਠੇ, ਲਾਲ-ਜਾਮਨੀ ਜ਼ਖਮ ਜਾਂ ਧੱਫੜ (ਲੂਪਸ ਪਰਨੀਓ)।
ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਛਿੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਲਾਲ, ਕੋਮਲ ਧੱਬੇ ( erythema nodosum )।
ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਦੇ sarcoidosis ਦੇ ਲੱਛਣ
ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ.
ਧੜਕਣ ਵਾਲੀ ਧੜਕਣ (ਧੜਕਣ) ।
ਅਨਿਯਮਿਤ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ (ਐਰੀਥਮੀਆ) ।
ਦਿਲ ਬੰਦ ਹੋਣਾ .
ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ.
ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਵਧੀ ਹੋਈ ਪਿਆਸ ਜਾਂ ਪਿਸ਼ਾਬ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ( ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਇਨਸਿਪੀਡਸ)।
ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਾਂ ਅਧਰੰਗੀ ਚਿਹਰੇ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ( ਬੈਲਜ਼ ਅਧਰੰਗ )।ਸਿਰਦਰਦ।
ਦੌਰੇ
ਪਲਮਨਰੀ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਕੀ ਹਨ?
ਪਲਮੋਨਰੀ (ਫੇਫੜੇ) ਸਾਰਕੋਇਡਸਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਿਲਟਜ਼ਬਾਕ ਵਰਗੀਕਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੜਾਅ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦਾ ਸੂਚਕ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਹਰ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਉਹ ਛਾਤੀ ਦੇ ਐਕਸ-ਰੇ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਹ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਸਾਰਕੋਇਡੋਸਿਸ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਪੜਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਪੜਾਅ ਜੋ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪੜਾਅ ਚਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ।
ਪੜਾਅ 0: ਐਕਸ-ਰੇ ਕੋਈ ਪਲਮਨਰੀ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਐਕਸ-ਰੇ ‘ਤੇ ਫੇਫੜੇ ਅਤੇ ਲਿੰਫ ਨੋਡ ਆਮ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਪੜਾਅ 1: ਸਿਰਫ ਤੁਹਾਡੇ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ।
ਪੜਾਅ 2: ਤੁਹਾਡੇ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ।
ਪੜਾਅ 3: ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲੋਮਾ।
ਪੜਾਅ 4: ਐਕਸ-ਰੇ ਪਲਮੋਨਰੀ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ, ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਸਥਾਈ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ?
ਖੋਜ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਕਾਰਕਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਸਾਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਸਹੀ ਕਾਰਨ ਅਣਜਾਣ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਕੁਝ ਟਰਿਗਰਾਂ ( ਐਂਟੀਜੇਨਜ਼ ), ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਵਾਇਰਸਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸਾਰਕੋਇਡਸਿਸ ਨੂੰ ਆਟੋਇਮਿਊਨ ਡਿਸਆਰਡਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੀਨਾਂ ਅਤੇ ਟਰਿਗਰਾਂ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਸੁਮੇਲ ਸਰਕੋਇਡਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ।
ਲਿਫਗ੍ਰੇਨ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੀ ਹੈ?
ਲੋਫਗ੍ਰੇਨ ਸਿੰਡਰੋਮ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਸਾਰਕੋਇਡੋਸਿਸ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ:
ਕਈ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਗਠੀਆ.
ਬੁਖ਼ਾਰ.ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਛਿੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਲ, ਕੋਮਲ ਧੱਬੇ (erythema nodosum)।
ਤੁਹਾਡੀ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁੱਜੇ ਹੋਏ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ।ਲੋਫਗ੍ਰੇਨ ਸਿੰਡਰੋਮ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਾ ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਐਮ ਡੀ
ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਟੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
98156 29301
